Sosyal Güvenlik reformu emeklileri nasıl etkileyecek?
15 Ocaka kadar yasalaşması beklenen sosyal güvenlik reformu emeklileri nasıl etkileyecek? İşte yeni düzenlemeler ışığında, sosyal güvenlik reformunun emeklileri etkileyen yönleri
Halen yürürlükteki uygulamaya göre, SSK'lı olarak çalışan emekliler işyerlerinden aldıkları ücret üzerinden yüzde 30 oranında SSK sosyal güvenlik destek primi ödemektedirler. Bu yüzde otuz oranındaki sosyal güvenlik destek priminin 1\4'ü (yani yüzde 7.5) işçi payı ve 3\4'ü (yani yüzde 22.5) ise işveren payından oluşmaktadır.
Bu reformla birlikte sosyal güvenlik destek priminde artış yapılmakta olup, SSK'lı olarak çalışan emekliler işyerlerinden aldıkları ücret üzerinden yüzde 33.5 ile yüzde 39 arasında değişen oranlarda uygulanacaktır. Bu sosyal güvenlik destek priminin yüzde 14'ü işçi payı ve yapılan işin tehlikesine göre yüzde 19.5- yüzde 25'i ise işveren payından oluşacaktır.
Destek primi de artacak
Halen yürürlükte olan uygulamaya göre, Bağ-Kur'dan emekli olup ticari faaliyetine devam edenlerin Bağ-Kur emekli aylığından yüzde 10 (yaklaşık 68 YTL) oranında, Bağ-Kur dışındaki kurumlardan emekli olanlardan ise 12. basamağın yüzde 10'u oranında sosyal güvenlik destek primi alınmaktadır. 5510 sayılı Kanun'un yürülükten tarihinden önce sigortalı olan 4/(b) bendi kapsamında çalışanlar (eski ifadeyle Bağ-Kur'lular) için sosyal güvenlik destek primi oranı almakta oldukları aylıklarının yüzde 15'i olarak öngörülmüştür.
5510 sayılı Kanun yürürlüğe girdikten sonra sosyal güvenlik destek primine tabi olanların primleri, aylıklarından kesilmek suretiyle tahsil edilecektir.
Emekli maaşına haciz konabilecek
Halen yürürlükteki uygulamalara göre SSK ve Bağ-Kur emeklileri ile özel-banka sandığı emekli aylıkları haczedilememektedir. Yapılan hacizlere emeklinin itiraz etmesi halinde haciz kaldırılıyordu. Sadece, SSK emeklisi itiraz süresi içinde itiraz etmezse haciz işlemi devam ediyordu. Bağ-Kur tarafından bağlanan aylıklar, nafaka borçları dışında, haciz veya başkasına devir ve temlik edilemiyor. Ancak, emekli memurların T.C. Emekli Sandığı Kanunu'na göre aldıkları emekli aylıklarına haciz konulamayacağı ile ilgili bir düzenleme olmadığından, Emekli Sandığı emeklisinin emekli aylığına haciz konabilmektedir.
Sosyal Güvenlik Reformu ile, emeklilerin aylıklarına haciz getirilemeyeceğine ilişkin düzenleme değiştirilerek emekli maaşına haciz konabilmesinin önü açılıyor.
Yeni işe girecekler, destek primi ödeyerek çalışamayacak
Gerek halen sigortalı olarak çalışanlar ve gerekse de sosyal güvenlik kanunlarına göre yaşlılık aylığı alanlar sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışabilecek. 5510 sayılı Kanun'un 30. maddesinde; 5510 sayılı Kanun'un yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa sigortalı olan kişilerden yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra ?Bu kanuna göre veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlayanların yaşlılık aylıkları, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başında kesilir? denilmekte.
Bu düzenleme, 5510 sayılı Kanun'un yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa sigortalı olanların anayasal haklarının sınırlandırılması ve kazanılmış emeklilik haklarının ellerinden alınması anlamına geldiği gibi, sigortasız çalışmayı teşvik edecektir. Yine, emeklilerin yabancı ülke mevzuatına tabi çalışması halinde dahi yaşlılık aylığının kesileceği belirtilmektedir. Sosyal Güvenlik Kurumu'nun, yurtdışında çalışmaya başlayanları tespiti çok zor, hatta imkansızdır.
Emekli aylıklarında artış yapılırken güncelleme katsayısı dikkate alınmamaktadır. 5510 sayılı değişiklik önerisi hazırlayan SGK, güncelleme katsayısı ile her yılın Aralık ayına göre Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan en son temel yıllı tüketici fiyatları genel indeksindeki değişim oranının yüzde 100'ü ile sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla gelişme hızının yüzde 25'inin toplamına (1) tam sayısının ilave edilmesi sonucunda bulunan değeri ifade ettiği belirtilmektedir. Gelişme hızının sadece yüzde 25'inin değil, emekli aylığı artışında dikkate alınacağına ilişkin değişiklik yetersiz. Gelişme hızının zamlarda dikkate alınması gerekir.